Phishing: eerst hulp bij digitale oplichting
In België is fraude in het betalingsverkeer de voorbije jaren sterk toegenomen. Heel wat mensen worden vandaag de dag slachtoffer van phishing of andere vormen van internetfraude. Fraudeurs proberen via allerlei kanalen en trucjes uw geld of inloggegevens te stelen.
Wat is phishing?
Phishing is een vorm van internetfraude waarbij u wordt gecontacteerd via e-mail, sms, WhatsApp, telefoon of andere media. De fraudeur doet zich daarbij voor als iemand anders, bijvoorbeeld als uw bank, energieleverancier, vriend of familielid.
Bij phishing tracht de fraudeur uw inloggegevens zoals wachtwoorden, persoonlijke informatie of bankkaartgegevens te achterhalen. Aan de hand van die gegevens kan de fraudeur dan toegang krijgen tot belangrijke accounts om uw geld en/of identiteit te stelen.
Wat als u slachtoffer bent van phishing?
Wanneer u merkt dat u slachtoffer bent van phishing, dan moet u onmiddellijk uw bank in kennis stellen van de onrechtmatige transacties en uw rekeningen laten blokkeren. U kan daarvoor contact opnemen met Cardstop, maar u neemt best gelijktijdig contact op met uw eigen bank.
Daarnaast moet u alle bewijzen verzamelen van de phishing en zo snel mogelijk aangifte doen bij de politie.
Hoe kan u nu uw geld terugkrijgen?
Terugbetaling door bank
Het WER werkt een aansprakelijkheidsregeling uit in geval van niet-toegestane betalingstransacties door consumenten. Niet-toegestane betalingstransacties zijn transacties waarmee de betaler niet heeft ingestemd. Wanneer u het slachtoffer bent van phishing en persoonlijke inloggegevens (bv. kaartnummer of response code) rechtstreeks (bv. via de telefoon) of onrechtstreeks (bv. door deze in te voeren in een valse website) heeft gecommuniceerd aan de fraudeur, is er wel degelijk sprake van een niet-toegestane betalingstransactie.
Vaak zullen banken aanvoeren dat de betalingstransactie werd geauthentiseerd en u dus uw instemming met de betalingstransactie heeft gegeven. Dit is geenszins het geval. Uit de aangifte bij de politie en de onmiddellijke in kennis stelling van uw bank kan worden afgeleid dat u niet heeft toegestemd met de transacties en het dus gaat om een niet-toegestane betalingstransactie.
De aansprakelijkheidsregeling uit artikel VII.44 van het WER vertrekt vanuit volgend basisprincipe: u draagt tot aan de kennisgeving van het onrechtmatig gebruik of het niet-toegestane gebruik van het betaalinstrument aan de bank, het verlies tot een bedrag van ten hoogste € 50,00. Er zijn echter twee uitzonderingen op dit beperkt aansprakelijkheidsregime.
Ten eerste draagt u geen enkel verlies indien een gemiddeld gebruiker van betalingsdiensten het onrechtmatig gebruik van het betaalinstrument niet kon vaststellen vooraleer het plaatsvond. Dit is het geval wanneer de fraude bijzonder goed in elkaar zit. Uw bank is dan aansprakelijk en moet het totale bedrag terugbetalen.
Daarentegen legt de tweede uitzondering u op om alle verlies te dragen tot aan de kennisgeving indien de bank kan bewijzen dat u grof nalatig was. Dit betekent dat de bank u niets moet terugbetalen wanneer u bijvoorbeeld alle geheime codes telefonisch heeft meegedeeld aan de fraudeur.
In de praktijk werpen vele banken op dat u nalatig was en dat u daarom geen recht heeft op terugbetaling door de bank. De grove nalatigheid is echter de uitzondering en moet restrictief worden geïnterpreteerd. Onder grove nalatigheid dient men een onvergeeflijke nalatigheid te verstaan die vrijwel met opzet gelijk staat.
Strafrechtelijke procedure
Nadat u klacht heeft neergelegd bij de politie, start het parket in principe een onderzoek naar de internetfraude. De oplichter wordt dan gedagvaard voor de correctionele rechtbank en u kan u burgerlijke partijstellen op de zitting om uw geld terug te vorderen.
In april 2023 besliste het parket van West-Vlaanderen echter om de onderzoeken naar internetfraude te beperken tot dossiers waarbij het slachtoffer meer dan € 2.500 heeft verloren. Daarnaast stellen we vast de fraudeurs vaak niet te identificeren zijn. Ze zijn gevlucht naar het buitenland, zorgen ervoor dat ze niet kunnen getraceerd worden of laten kleinere pionnen opdraaien voor de bestraffing.
Een strafrechtelijke procedure biedt dus vaak geen oplossing.
Bent u jammer genoeg slachtoffer geworden van phishing en wenst u bijstand bij de strafrechtelijke procedure of de terugbetaling van het geld door de bank, contacteer dan lunaghekiere@dsda.be.
